Of je nu kijkt naar het onderwijs, onze economie of de zorg, veel van onze systemen functioneren vanuit de oude structuren. Langzaam maar zeker zie je dit veranderen, steeds meer mensen ervaren een verschuiving in hun waardesysteem van binnenuit. Wanner deze groep groeit ontstaat er een een kritieke groep van betekenis in de (nieuwe) wereld dat zorgt een verschuiving in het waardesysteem van het individu én van het collectief. Ware verandering komt van binnenuit en onze (beperkende) overtuigingen spelen daarbij een belangrijke rol.
In dit blog ga ik het hebben over de noodzaak van inzicht creëren in je waardesysteem en hoe dit tot stand komt. Ik neem je vervolgens mee langs de 8 waardesystemen van Spiral Dynamic; een model voor ontwikkeling van waarden én het 9e waardesysteem dat in wording is. Waarden blijken namelijk een allesbepalende factor te zijn bij transformatie van mensen, dus ook bij jouw veranderproces, het samen creëren van die nieuwe wereld en het ontwikkelen van verbindende intelligentie.
Luctor et emergo: ik worstel en kom boven!
We denken vaak dat we veel invloed hebben op veranderingen maar niets is minder waar. Veel veranderingen bij mensen of organisaties zijn niet gepland; het ontstaat, het verschijnt, het komt aan het licht zonder het stellen van doelen of plannen. Transformeren (en dus ontwaken) is zeker niet een kwestie van hard werken aan jezelf, maar vooral een kwestie van het laten gebeuren en aanwezig zijn. Dit levert je niet alleen meer rust, vreugde en vrijheid op, het stimuleert het stromen van je levensenergie; je staat van Flow.
Het creëren van je waardesysteem
Ieder mens heeft een waardesysteem nodig simpelweg om voor zichzelf antwoorden te krijgen op uitdagingen die hij/zij tegenkomt in het leven. Je zou kunnen zeggen dat het creëren van waarden zelfs een overlevingsstrategie is op sommige momenten of in een bepaalde omgeving. Het transformeren naar een volgend of zelfs nieuw waardesysteem ontstaat alleen wanneer er nieuwe, meer complexe uitdagingen zijn.
Met andere woorden: wanneer de bekende en vertrouwde waarden en gedragspatronen niet meer toereikend zijn, je wereldbeeld verandert, wanneer er nieuwe verhalen inspireren of wanneer pioniers eindelijk gehoord en gezien worden op weg naar een nieuwe benadering en nieuwe aanpak.
Toch sluiten mensen zich pas écht aan, transformeren naar een nieuwe waardesysteem wanneer zij er echt van overtuigd zijn dat aanpassing noodzakelijk is om niet tot stilstand te komen, niet failliet te gaan of op een andere manier er aan onderdoor te gaan in hun leven. Het vraagt ook het vermogen om op een andere manier te gaan denken en doen.
Of het haalbaar is je een nieuw waardesysteem eigen te maken is afhankelijk van of je psychologisch gezien wel of niet (deels) open staat tot verandering, je een bewuste geest hebt ontwikkeld.
Spiral Dynamics geeft inzicht!
Het model van Spiral Dynamics kent 8 waarde-systemen en ieder systeem (in kleur weergeven) heeft een overheersende waarde en een specifieke manier van reageren van mensen die functioneren binnen dat waarde systeem. Belangrijk om te begriijpen is dat er geen waardensystemen kunnen worden overgeslagen: ieder nieuw waardensysteem overstijgt en omvat de voorgaande stadia. Het includeert oude kwaliteiten, gebruiken en vaardigheden, en gebruikt ze ter ondersteuning van de ontwikkeling van nieuwe opduikende kwaliteiten. Waardesystemen bepalen hoe mensen denken en niet wat ze denken.
- De meest dominante waarde in het eerste niveau van Spiral Dynamics (beige) is overleven. Dit systeem draait om het overleven en het voorzien in de biologische basisbehoeften. Je herkent mensen in dit systeem doordat ze sterk groepsgedrag vertonen gericht op primaire levensbehoeften (overleven) en niet of nauwelijks communiceren.
- De dominante waarde in het tweede systeem (paars) is veiligheid. Op dit niveau ontstaat het eerste sociale contact waarbij er sprake is van een sterke hiërarchie of de macht van een leider van de groep, maar ook van inzet van rituelen en gebruiken. Je herkent dit systeem door de kringvormige structuur zoals clubs, afdelingen en verenigingen, daarbij draait het vooral om de binding die men ervaart. Het identificeren met een leefstijl, herkomst of land.
- Het derde systeem (rood) draait om individualisme en macht waardoor je alleen op jezelf kan vertrouwen. De macht van de sterkste geldt waarbij deze krachtmeting regelmatig wordt aangegaan en de machthebber graag uitdrukking aan hun machtspositie, denk bijv aan grote huizen, dure auto’s of luxe kantoren. Alle anderen in deze (sociale) context voegen zich naar deze machtsverhouding. Je herkent mensen in dit systeem door het kijken naar verandering in gedrag als de macht (lees werkgever, baas) uit het zicht is, of dat men gevoelig is voor actie/reactie, zoals het uitvoeren van de opdracht omdat er anders een straf volgt. In dit waardestysteem is nog een dominant element namelijk energie. Daaraan gerelateerde waarden zijn bijvoorbeeld passie, levenslust, moed, wilskracht, en doorzettingsvermogen. Zo ook de drang naar individuele vrijheid en autonomie.
- Het vierde niveau (blauw) is gebasserd op autoriteit en structuur. Je herkent dit systeem door de strakke regels die nageleefd worden en het zwart wit denken (goed/fout) en het oordelen. Dit niveau kenmerkt zich in consequent zijn en de vaste plek in het systeem zonder gebruik te maken van gevoel of intuïtie. Men is erg afhankelijk van meningen van anderen, streeft naar goedkeuring en acceptatie. De meest in het oog springende, waardevolle manifestatie van blauw is de systematische, stapsgewijze aanpak van organiseren, plannen en construeren. (zo ook ons schoolsysteem)
- Het vijfde systeem (oranje) draait om het hebben van succes nu en in de toekomst. Het is het syteem van materalisme, carriere maken, status, persoonlijke voordelen en vooruitgang. Dit systeem heeft een dominante invloed op de ontwikkeling van de westerse, hightech, energieafhankelijke, statusbewuste, opwaarts-mobiele, op vooruitgang gerichte maatschappij. Deze ‘oranje’ waarden hebben bevrijdend gewerkt. Mensen kunnen uit hun omstandigheden breken waarin ze werden geboren. Maar het heeft ook een keerzijde zoals toenemende faalangst, er niet bij horen en verslaving aan social media bijvoorbeeld, en doen ‘hoe goed het met je gaat’ in al die berichten.
- In dit waardesysteem (groen) staan intrinsieke aspecten centraal, de innerlijke mens die verwaarloosd is in het ‘oranje’ systeem. Het is het systeem van vrede, van ontspanning en innerlijke rust. Dit systeem draait om het creëren van gelijkheid, het loskomen van discriminatie, uitbuiting, armoede etc. Het sociale aspect in dit systeem draait om samen genieten, delen, zelfontwikkeling en scheppingskracht. Door eerst vrede te sluiten met jezelf en vervolgens om je heen te kijken naar misstanden en conflicten in de samenleving kan een nieuwe balans ontstaan.
- Het zevende systeem (geel) gaat over synergie en verdraagzaamheid. In het systeem wordt projectmatig gewerkt en is flexibel van aard, het past zich aan aan wat er nodig is. Het is het systeem van lerende organisaties, en de rol van het management als leidende factor die de beslissingen neemt. Dit waardesysteem is het eerste systeem dat niet langer door angst wordt geregeerd, waarin je gaan inzien dat je een vrij mens bent.
- Centraal in het achtste systeem (turquoise) staat het holisme. Het geheel is meer dan de som der delen. In het systeem draait het niet (meer) om het individu of om het resultaat maar om het proces. Er is sprake van innerlijke leiding, een hoger zelf wat sturing brengt. Dit systeem is het begin van eenheidheidsbewustzijn, van het collectief en de verbinding met ieder levend wezen. Een mens met voldoende waarde uit dit system weet zich verbonden met één groot, allesomvattend, organisch systeem. Sleutelwoorden zijn authenticiteit en hartsgedragen bewustzijn. Het achtste waardesysteem is een systeem wat zich nog niet veel manifesteert.
De uitdagingen die momenteel op ons afkomen vragen om ander gedrag en andere communicatie, om het loskomen van beperkende overtuigingen die ons gevangen houden. Het vraagt om nieuwe waarden die passen bij de nieuwe wereld, zowel als individu als collectief. Het vraagt om nieuwe taal en om verbinding op dieper niveau en bewustzijn van de energie van nu. Hoe meer mensen hier betekenis aan geven, hoe meer dit een nieuwe wijze van leven en werken wordt hoe meer die nieuwe wereld zich openbaart via een volgend waardesysteem; Koraal.
Koraal
Dit 9e waarde systeem in wording ontstaat vanuit de overtuiging en ervaring van abundance (overvloed) en biedt ongekende potentie en mogelijkheden. Het is het waardesysteem waarin je kunt ervaren dat je de liefde en het Veld zelf bent en het waardesysteem dat centraal staat in de jaartraining ‘ik ben een andere jij’. In september start er een nieuwe groep van maximaal 8 mensen, in het proces van het ware vrije mens zijn! De gratis kennismakingsgesprekken starten in Maart 2024.
Wil je meer weten over het Korale systeem en het vrije mens-zijn (en de andere waardesystemen van Spiral Dynamics)? Bekijk dan de introductievideo van 20 minuten.
